Nawyk obgryzania paznokci, w medycynie zwany onychofagią, polega na nałogowym powtarzaniu określonych czynności. Przyczyn takiego zachowania upatruje się w psychice człowieka. Może mieć to również związek z przeżywaniem długotrwałego stresu. Dotyczy także osób chorujących na depresję lub nerwicę. Najczęściej jest wynikiem przyzwyczajenia, nad którym dana osoba nie do Obgryzanie paznokci to problem, z jakim boryka się wiele dzieci. Część dzieci robi to z nudów, inne z powodu nadmiary energii, a u jeszcze innych dzieci to objaw stresu i nieumiejętnego radzenia sobie z emocjami. Niektórzy rodzice bagatelizują problem i uznają, że sam minie. Są też i Witam Panią. Mam pytanie odnośnie obgryzania paznokci u małego dziecka. Jestem mamą 3-letniej Zuzanki, która już od ponad roku, czy nawet półtora, obgryza paznokcie. Wydawało mi się, że Sposób na obgryzanie paznokci – analiza… diety! Może to się wydawać zaskakujące, ale bywa, że obgryzanie paznokci jest też efektem niedoborów niektórych witamin oraz składników mineralnych takich jak miedź, żelazo, wapń czy krzem. Warto wówczas uzupełnić te niedobory poprzez zwiększenie spożycia warzyw i owoców na co dzień. gumy oraz obgryzanie paznokci [13-14]. Nawyk obgryzania, jest uważany przez niektó-rych, za najbardziej szkodliwą parafunkcję niezwar-ciową, prowadzącą do wielu dysfunkcji w obrębie na-rządu żucia. U dzieci w wyniku obgryzania paznokci często dochodzi do zniekształcenia szczęk. Z badań Obgryzanie paznokci to nerwowy nawyk, który możemy zauważyć u wielu dzieci. Jego występowanie może być spowodowane doświadczaniem przez malucha wielu problemów. Z naszego artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny obgryzania paznokci i jak sobie z nim radzić. Infekcja grzybicza u dziecka znana jest jako onychomikoza i może dotyczyć paznokci u stóp i u nóg. Infekcja ta jest rzadka i doświadcza jej tylko 2,5% dzieci. Jednak liczba dzieci cierpiących na tę infekcję znacznie wzrosła w ciągu ostatnich kilku lat. Melaleuca Najskuteczniejsze substancje na problemy z paznokciami. Kompleks dla zdrowych paznokci na bazie oleju z kiełków pszenicy, ekstraktu z sorgo, biotyny, kwasu pantotenowego. Tabletki optymalizują przemianę materii. Zestaw witaminowy zawiera ekstrakt drożdżowy, beta-karoten, biotynę, niacynamid, wapń, żelazo, witaminy C, E, A, grupa B Stres zachęca do obgryzania paznokci także dorosłych, a dla niektórych z nich nawyk staje się złym towarzyszem na całe życie. Czytaj także: Obgryzanie paznokci – 10 sposobów, by porzucić ten nawyk. Obgryzanie paznokci − szkodliwe skutki . Nie tylko w trosce o walory estetyczne, ale także o zdrowie, warto podjąć walkę z nałogiem. o ile mi wiadomo obgryzanie paznokci wiaze sie ze stresem, napieciem teorii o niedoborze mineralow nie slyszalam nigdy to co nam pomoglo to to zapewnienie dziecku wiecej uwagi, wiecej czasu na zabawe, rozmowe, bajeczki etc na razie mamy spokoj mam nadzieje, ze maly nie bedzie obgryzal cale zycie, bo z czasem rzeczywiscie to przechodzi w nawyk rneic. W artykule tym przedstawię podstawowe informacje na temat zaburzenia, następnie zaproponuję sposoby jakie może zastosować rodzic chcący pomóc swojemu dziecku w przezwyciężeniu trudności. Zasygnalizuję też problem obgryzania paznokci przez nastolatki, osoby dorosłe. Nawykowe obgryzanie paznokci, określane terminem onychofagia jest sposobem rozładowywania napięć emocjonalnych. Występuje u dzieci i młodzieży, ale zdarza się również u dorosłych. Dzieci, tak jak starsi, na co dzień stykają się z różnymi problemami. W przeciwieństwie do dorosłych nie potrafią nazwać swoich odczuć, nie znają też sposobów radzenia sobie z nimi, dlatego różnymi metodami starają się zlikwidować napięcie, np. wkładają palce do buzi, kręcą włosy. Taka reakcja przynosi im ulgę. Obgryzanie paznokci wywołują napięcia emocjonalne o różnych przyczynach. Zwykle są to nowe, trudne dla dziecka sytuacje, np. pójście do przedszkola. czy szkoły, narodziny rodzeństwa, przeprowadzka lub rozstanie rodziców. Mogą to być też nieodpowiednie metody wychowawcze rodziców, ich zbyt częsta krytyka, wysokie wymagania. Impulsem bywają, także bajki lub gry wideo, które wzbudzają w dziecku niepokój. Zdarza się, że obgryzanie paznokci jest przejściowe i zanika, kiedy dziecko upora się z jakimś problemem. Onychofagia może przenieść się w inną formę zachowania (np. przygryzanie warg, nadmierne wiercenie się). Bywa też i tak, że dziecko skubie paznokcie u rąk (ale i u nóg) w każdej sytuacji. Z czasem przechodzi to w nawyk – staje się wyuczonym zachowaniem, nie pełni już takiej funkcji jak na początku. Wtedy, by uporać się z problemem, potrzebna jest pomoc psychologa, który podejmie odpowiednią terapię. Ten odruch może wystąpić zarówno u dzieci nadpobudliwych, jak i nieśmiałych, bo trudniej radzą sobie one z różnymi uczuciami. Często pojawiają się u nich także tzw. objawy pomocnicze – ciało pokazuje, że coś jest nie tak, np. niekontrolowane drapanie się, machaniem nogą podczas siedzenia, pociąganie nosem itp. Obgryzanie paznokci u dzieci może być również zachowaniem podpatrzonym, np. u kolegi, rodzica. Nasi milusińscy bowiem z łatwością naśladują zachowania różnych osób. I tak, jak uczą się np. zachowania przy stole, tak samo mogą przyswoić odruch obgryzania paznokci. Warto uświadomić dziecku, że obgryzione paznokcie nie tylko wyglądają nieładnie, ale że wkładanie brudnych rąk do buzi może być też przyczyną różnego rodzaju chorób, np. infekcji wirusowych, owsicy, zapalenia dziąseł itp. Musimy pamiętać: kiedy nasze dziecko się boi, obgryzanie paznokci chwilowo może zmniejszyć jego napięcie, ale zachowanie takie - utrwalone, może stać się stałą reakcją na jakieś przykre odczucie. W tym momencie zaczyna się problem zarówno dziecka jak i rodzica. A oto kilka rad dla rodzica: Dbaj o to, by dziecko miało krótko przycięte paznokcie. Paznokcie dziecka możesz też smarować płynem przeciw obgryzaniu- ma on gorzki smak. Staraj się, by dziecko miało pod ręką jakąś elastyczną zabawkę np. gumową piłeczkę, marchewkę do pogryzania itp. Gdy widzisz, że maluch wkłada palce do buzi, możesz mu rzucić porozumiewawcze spojrzenie, odwrócić jego uwagę, np. ./propozycją zabawy itp. Spędzaj z dzieckiem czas, np. bawcie się razem, czytajcie książki, itp. Nie wyśmiewaj dziecka, nie krytykuj go. Okaż dziecku wsparcie, bądź cierpliwy i wyrozumiały. Jeśli problem dotyczy dziecka małego, gdy tylko zauważysz, że wkłada palce do ust, delikatnie wyjmij mu rękę z buzi, nie komentuj, nie krzycz. Obserwuj, w jakich sytuacjach dziecko gryzie paznokcie. Jeśli obgryza oglądając telewizję, usiądź obok i tłumacz, co dzieje się na ekranie. Jeżeli podczas nauki – zaproponuj pomoc. Możesz razem z dzieckiem opracować własny system przypominania- kodów, np. gdy zobaczysz, że nasz milusiński wkłada palce do ust, rzuć hasło „paznokieć” i uśmiechnij się. Dziecko zrozumie to w mig. W wyjątkowych sytuacjach możesz je nagrodzić, powiedz np. „Jak odrosną ci paznokcie, pójdziemy z tej okazji całą rodziną do kina na film, który sam wybierzesz( oczywiście ostateczny wybór mamy pod kontrolą). Ważne, aby wspólnie świętować Staraj się jak najczęściej rozmawiać ze swoją pociechą. Naucz dziecko nazywać emocje, które odczuwa. Podpowiadaj, jak powinno radzić sobie z tymi emocjami( np. trzy razy tupnij nogą kiedy jesteś niezadowolony itp.). Zapewnij go, że kiedy jest smutne lub się czegoś boi, zawsze może z tobą o tym porozmawiać. Jeśli dziecko będzie potrafiło uświadomić sobie stan emocjonalny, będzie wiedziało też, co się z nim dzieje i jak sobie z tym radzić, nie będzie musiało używać do tego wymyślonych przez siebie sposobów. Jeśli nastolatek obgryza paznokcie, prawdopodobnie robi to od lat. Takie zachowanie trudno usunąć, bo jest już utrwalone. Twoim zadaniem jest wspieranie go, bo okres dojrzewania jest trudny, towarzyszą mu duże napięcia wywołane szkołą, relacjami z rówieśnikami, ważnymi decyzjami. Młody człowiek nie powinien zostać z tym sam. Możesz nauczyć go metod radzenia sobie z emocjami. Dobrym sposobem jest uprawianie sportu, słuchanie muzyki, ale przede wszystkim ,,bycie z nim” Wybór zależy od upodobań nastolatka. Gdy objawy gryzienia paznokci są bardzo nasilone, konieczna jest pomoc psychologa. Trzeba wtedy przyjrzeć się dokładnie funkcjonowaniu nastolatka, zająć się nim w kontekście sytuacji rodzinnej, w szkole, w grupie rówieśniczej. Na to, co się z nim dzieje, ma bowiem wpływ wiele czynników, a onychofagia to tylko czubek góry. Opracowała: Alina Beister pedagog 20 czerwca 2022Obgryzanie paznokci – jak zwalczyć ten nawyk? Czy istnieje skuteczny sposób na obgryzanie paznokci? Jak pomóc dziecku, które walczy z tym nawykiem? Panie Tabletka – może jakieś domowe sposoby na obgryzanie paznokci? Jakie są Wasze doświadczenia z tym paskudnym problemem – komu i w jaki sposób udało się go zwalczyć? Dziś pod lupę biorę temat obgryzania paznokci.***I standardowo zacznę od Waszych historii – podpowiem Wam, co robicie dobrze, a które pomysły nie są najlepsze i dlaczego. W drugiej części wpisu, również standardowo, dobiorę się do sedna problemu i opowiem o najlepszych, rekomendowanych obecnie sposobach na obgryzanie paznokci. Do dzieła.***SzymonJaki macie sposób na nie obgryzanie paznokci. Syn namiętnie obgryza pazury i na nic zdają się tłumaczenia żeby nie obgryzał, bo go będą boleć. Trzeba mu co chwilę przypominać żeby wyjął palce z buzi a po chwili i tak pcha je z powrotem, tak jakby nie kontroluje już tego odruchu. Syn 4 TabletkaSzymon – dzięki za rozpoczęcie tego wątku. Mam nadzieję, że ten wpis Wam pomoże.***StaBo robi to najprawdopodobniej na tle nerwowym… Trzeba dziecku pomóc u specjalisty – psycholog. Mówienie, żeby wyjął ręce z buzi nie pomoże a zaszkodzi. Należy poznać przyczynę, co stoi za tym, że obgryza paznokcie i pomóc mu sobie poradzić z emocjami. To jest mały człowiek. Panu by się chciało słuchać co chwilę w kółko, że czegoś nie wolno co jest silniejsze od Pana? Nie TabletkaDokładnie tak! Zdefiniowanie przyczyny jest tutaj najważniejsze.***AnnaPodpinam się pod komentarz wyżej- kontakt z psychologiem lub psychoterapeutą w celu poszukania przyczyn/ stresorów. W przeciwnym razie wyeliminowanie obgryzania paznokci spowoduje pojawienie się innego TabletkaTak Aniu. W takiej sytuacji trzeba obserwować dziecko, żeby zdefiniować stresory.***DianaMożna też próbować przekierować uwagę, dać coś do rączki żeby się pobawił np ciastolinę czy klocki. Można też spróbować sprawdzić czy wszystko ok z integracja sensoryczna, czasem dzieci potrzebują takie stymulacji i gryzą paznokcie czy ołówek. Dostępne są specjalne gryzaki, które przynoszą ulgę,Pan Tabletka***Super Diana! Dziękuję za gorzki. Bardzo skuteczny. Od wielu lat na rynku. Wyprobowany na moim młodzym TabletkaGrażyna, dziękuję za podzielenie się swoją historią – po ruszyłaś bardzo ważny wątek. Cieszę się, że pomogło, jednak obecnie to nie są polecane metody radzenia sobie z tym nawykiem, bo u większości dzieci ma on bardziej złożone podłoże. Może u Twojego syna to był po prostu sposób na nudę***Dołącz do naszej dyskusji na fb i sprawdź, jeszcze jakimi patentami na nieobgryzanie paznokci przez dzieci mają rodzice: paznokci u dzieci – przyczynyObgryzanie paznokci to jeden z częściej występujących u dzieci nawyków – najczęściej obserwuje się go u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (najczęściej pojawia się u dzieci w okresie dojrzewania). Dlaczego dzieci obgryzają paznokcie? To dla nich forma odreagowania stresu, osamotnienia i rozładowania napięcia! Dla dziecka taką sytuacją stresową może być każda zmiana w jego życiu np. zgubienie ulubionej zabawki, pojawienie się rodzeństwa itp. Przyczyną może być całkiem inna – mowa tu o nudzie. U młodszych dzieci obgryzanie paznokci może być następstwem i kontynuacją innego nawyku, mianowicie ssania kciuka. Może nie zdajecie sobie z tego sprawy, ale kiedy Wy, czy dziadkowie obgryzacie paznokcie to dziecko po prostu może Was naśladować i przejąć ten nawyk.***Co robić, gdy dziecko obgryza paznokcie?Jeśli dziecko obgryza paznokcie w odpowiedzi na sytuacje stresowe i nie towarzyszą temu inne zmiany w zachowaniu dziecka (np. zaburzenia snu, utrata apetytu, lęki, zmiany nastroju) to wybierzcie się do psychologa dziecięcego, który podpowie Wam, co robić, aby wyeliminować u dziecka ten “brzydki” kolei kiedy obgryzanie paznokci staje się nawykiem utrwalonym, jeśli poza samym obgryzaniem paznokci u dziecka pojawiają się także inne, niepokojące objawy – może to być sygnał, że u dziecka występuje bardziej złożony problem natury psychicznej i wymaga to konsultacji psychiatrycznej, diagnozy jego stanu psychicznego dziecka oraz oceny jego środowiska domowego i szkolnego.***A to tym jak pomóc dziecku radzić sobie ze stresem nagrałem podcast – posłuchajcie: smarowanie paznokci albo zakładanie rękawiczek to dobry sposób na obgryzanie paznokci?Nie! Zakładanie rękawiczek, wiązanie rąk, smarowanie paznokci różnymi specyfikami o ohydnym smaku i zapachu nie zdaje egzaminu – nie są to dobre metody na wyeliminowanie problemu obgryzania paznokci, a co więcej mogą one nawet pogłębić ten nawyk, więc wystrzegajcie się tego.***Jak “oduczyć” dziecko obgryzania paznokci?Często problem obgryzania paznokcie ma swoje konkretne źródło – warto go odszukać i wyeliminować z życia dziecka. Kiedy zauważysz, że Twoje dziecko obgryza paznokcie początkowo możesz samodzielnie próbować pomóc dziecku sobie z nim radzić. A jak?Nie krytykuj, nie strasz, nie ośmieszaj, nie karć dziecka, kiedy obgryza z dzieckiem i delikatnie wyjaśnij mu, dlaczego to co robi jest złe i jakie może mieć konsekwencje w się nad przyczyną tego nawyku. Obserwuj, kiedy, w jakich sytuacjach dziecko obgryza paznokcie. Czy w jego życiu dzieje się coś takiego, co może wywołać taką reakcję? Może powinniście zmienić Wasz stosunek do dziecka? Poprawić Wasz kontakt, zwiększyć jego poczucie akceptacji i aprobaty? Zatroszcz się o jego emocje!Kiedy “przyłapiesz” je na obgryzaniu paznokci delikatnie zwróć mu uwagę i postaraj się zająć go czymś innym, zajmij jego ręce – rysowaniem, układaniem puzzli, fajnie sprawdzają się do tego też różnego rodzaju dziecko, kiedy nie obgryza paznokci.***Obgryzanie paznokci – podsumowanieWyeliminowanie nawyku obgryzania paznokci jest procesem długotrwałym, który wymaga uważności i cierpliwości rodzica. To sygnał, że powinieneś/powinnaś poświęcać dziecku więcej uwagi. Sposoby na radzenie sobie z tym problemem już znasz.***Serdeczności,Pan TabletkaMarcinŹródła: (dostęp dnia: A., i in., Etiopatogeneza, przebieg kliniczny oraz powikłania towarzyszące onychofagii onychotillomanii, „Przegląd Dermatologiczny” 2011, 98: A., Jaworek A.: Onychofagia jako problem interdyscyplinarny. Przegl Lek 2003, 60, 737-739 Zdrowe zakupy Obgryzanie paznokci można porównać do wierzchołka góry lodowej - świadczy ono o tym, że dziecko nie radzi sobie z emocjami. I właśnie zmiana tego, co stanowi źródło problemu, jest znacznie ważniejsza niż wytrzebienie mało estetycznego nawyku. Joanna Salbert, psycholog i psychoterapeuta z Centrum medycznego ENEL-MED w Warszawie OCL: Dlaczego dzieci obgryzają paznokcie? JS: To nawyk, który wskazuje na to, że dziecko nie radzi sobie z napięciem. Ten problem najczęściej dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i jest reakcją na jakąś stresującą sytuację: mogą to być np. kłopoty w domu: konflikt między rodzicami czy choroba, przeprowadzka, przyjście na świat rodzeństwa. Zawsze szukam czynnika, który przyczynił się do wzrostu napięcia u dziecka. Pójście do przedszkola też może być takim czynnikiem sprawczym. Jeśli dziecko nie dostaje wtedy od bliskich wsparcia w radzeniu sobie z emocjami, wyrażaniu ich, to w sposób nieuświadomiony szuka pomocniczych sposobów, by dać ujście napięciu. Jednym z nich jest właśnie obgryzanie paznokci. OCL: Jak należy wspierać świeżo upieczonego przedszkolaka? JS: To wsparcie to dłuższy proces, który powinien się zacząć znacznie wcześniej i trwać nieprzerwanie, a nie tylko gdy dziecko musi sprostać trudnej sytuacji. Rodzice mają rozpoznawać, co się dzieje z ich dzieckiem, uczyć je okazywania, a potem także nazywania własnych emocji. Trzylatek nie ma jeszcze wykształconej takiej umiejętności, więc to raczej rodzice powinni umieć nazwać to, co się dzieje z dzieckiem, i akceptować emocje towarzyszące przedszkolnym początkom. Nie ma dobrych i złych emocji, każdy z nas ma prawo do odczuwania wszystkich. Ważne, na jakie sposoby wyrażania tych emocji przez dziecko rodzice się zgadzają. Powinni uznać, że jeśli maluch idzie do przedszkola, może się bać, być smutny, tęsknić za rodzicami. Jeśli oni to rozumieją, to dają dziecku przestrzeń na te emocje. Nie należy tego bagatelizować, negować, mówić, że wszystko się ułoży, bo dla malucha to chwila tu i teraz, i właśnie mu się nie układa. OCL: A rodzice często próbują motywować dziecko na różne sposoby, np. mówiąc: "nie bądź beksą". Jak to działa na malucha? JS: To właśnie bagatelizowanie, negowanie emocji, które dziecko odczuwa. Rodzice w ten sposób wysyłają mu komunikat: "nie masz prawa do takich emocji". OCL: Skoro to brak wsparcia w trudnych sytuacjach powoduje, że dziecko zaczyna obgryzać paznokcie, to znaczy, że da się zapobiec wystąpieniu tego nawyku? JS: Tak uważam. Taką prewencją jest praca rodzicielska, która się zaczyna od narodzin dziecka. Jeśli napięcie nie będzie się w nim kumulowało, maluch nie będzie musiał szukać dla nich ujścia. Trudne sytuacje są wpisane w życie, wielu z nich nie możemy zapobiec, ale warto obniżać napięcie u dziecka. Polecam aktywność, która działa uspokajająco i relaksująco, czyli doznania zmysłowe (np. czuciowe i słuchowe), np. muzykę, kontakt z wodą, masaże, zabawy w wyściskiwanie i przepychanie, delikatny dotyk, zajęcia plastyczne, taniec, ruch, w zależności od tego, jakie dziecko ma preferencje. Pomysłów na rodzaje aktywności, które mogą dziecko wyciszać, uspokajać, jest całe mnóstwo. OCL: Warto to robić na co dzień, nie tylko w chwilach trudnych dla dziecka, ponieważ sytuacje stresowe wcześniej czy później się pojawią. JS: Tak, należy budować takie rytuały i włączać je w codzienną aktywność, to na pewno będzie procentować w przyszłości. A jeśli dziecko z jakiegoś powodu odczuwa napięcie, warto zwiększyć limit tych doznań, poświęcić więcej czasu na zrelaksowanie malucha. OCL: Obgryzanie paznokci to problem nie tylko estetyczny, choć często jest tak powierzchownie postrzegane... JS: To przede wszystkim nieprawidłowy nawyk, oznaka złego radzenia sobie z emocjami. Jeśli rodzice nie zareagują, nie zbudują innych wzorów zachowania u dziecka, to problem, i to znacznie poważniejszy niż samo obgryzanie paznokci zostanie, nawet jeśli sam nawyk zaniknie lub będzie zastąpiony przez inny. OCL: A więc obgryzanie paznokci to przede wszystkim niepokojący sygnał? JS: Tak, to oznaka, że z dzieckiem dzieje się coś niedobrego, czemu trzeba przeciwdziałać i czego nie wolno bagatelizować. OCL: Jak rodzice powinni reagować, kiedy widzą, że dziecko obgryza paznokcie? JS: Dziecko nie robi tego świadomie, to jest nawyk, automatyczne zachowanie, dlatego karanie dziecka czy zwracanie mu uwagi nie przyniesie efektu zmniejszającego. Kiedy widzimy, że dziecko obgryza paznokcie, nie skupiajmy się na tym objawie, nie reagujmy na to jak na niepożądane zachowanie. Zamiast tego podsuńmy dziecku coś, czym może zająć rączkę, np. specjalne zabawki antystresowe: piłeczki, ludziki o przyjemnej fakturze, które powodują rozluźnienie. Nie należy karać, besztać, wyśmiewać, szykanować czy zakazywać, ale pokazywać alternatywną drogę. Konsekwencje zdrowotne onychofagii ONYCHOFAGIA (onycho - paznokieć, phagos - jeść), czyli nawykowe obgryzanie paznokci, jest zaliczane do specyficznych zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. Obgryzanie paznokci zwiększa ryzyko zakażeń bakteryjnych, grzybiczych i pasożytniczych, także na drodze fekalno-oralnej, np. owsicy. Sprzyja też infekcjom, takim jak opryszczka czy zapalenie dziąseł, zakażeniu i uszkodzeniu płytki i wału paznokciowego. Ten nawyk może również spowodować patologiczne zmiany w obrębie narządu żucia. OCL: Czyli nie pytać również np.: "Kochanie, czym się denerwujesz?", nawet jeśli to nie jest dla nas oczywiste? JS: Można zapytać albo powiedzieć dziecku "widzę, że jesteś zaniepokojony/ zaniepokojona", by dać wyraz temu, że zauważamy i rozumiemy jego emocje. Nie należy jednak nadmiernie się na tym skupiać, tylko szukać rozwiązania. Jeśli chcemy, by coś wygasało, nie koncentrujmy się na tym. OCL: Jakie błędy najczęściej rodzie popełniają w takiej sytuacji? JS: Poważnym błędem jest sugerowanie, że dziecko robi coś nagannego, niewłaściwego, coś gorszego w porównaniu z rówieśnikami. To buduje w nim negatywny obraz samego siebie, zamiast przekonania, że poradzi sobie w trudnych sytuacjach. OCL: Dlaczego rodzice dość często reagują właśnie w taki sposób, próbują zawstydzać czy ośmieszać dziecko? JS: Może to wynika z ich własnego doświadczenia? Jestem daleka od oskarżania rodziców, wierzę, że kierują się troską, a nie złą wolą. OCL: Ale to potęguje stres u malucha... JS: Tak, on ma poczucie, że jest gorszy od innych, że zawiódł swoich rodziców. Oni w ten sposób informują dziecko, że nie akceptują napięcia, emocji, uczucia, które w nim jest. OCL: A co Pani sądzi o takich metodach jak smarowanie paznokci dziecka specjalnymi płynami o gorzkim smaku? JS: To zgodne z założeniami szkoły behawioralnej: zachowanie niepożądane należy łączyć z czymś nieprzyjemnym, by nawyk wygasł. Nie polecam tego w praktyce, ta metoda nie jest mi bliska. Wolę szukać innej drogi, np. przez odstresowanie i relaks. OCL: Dlatego że to smarowanie pozwoli pozbyć się nawyku, ale nie rozwiąże problemu, który będzie się manifestował inaczej albo w ogóle, a wtedy dziecko zostanie z tym samo… JS: Tak, prawdopodobnie maluch znajdzie inne sposoby, równie niekonstruktywne, jak choćby masturbacja, która często staje się metodą radzenia sobie z napięciem. Trzeba zająć się źródłem problemu, a nie tylko zwalczać jego przejawy. OCL: Co jeszcze w zachowaniu dziecka może wskazywać na to, że ono nie radzi sobie z emocjami? JS: Rodziców powinny też zaniepokoić psychogenne bóle głowy, brzucha, czyli takie, które nie mają podłoża somatycznego, a ich przyczyn trzeba szukać w warstwie psychologicznej, czy też nasilone objawy lękowe. Takim barometrem są zmiany w zachowaniu dziecka: zarówno nasilenie agresji, jak i wycofanie się. Trzeba pracować z dzieckiem nad rozpoznawaniem, wyrażaniem przez nie emocji, nad akceptowaniem własnych odczuć i, na ile to możliwe, zmniejszać źródło napięcia… OCL: Czyli jeśli rodzice ciągle się kłócą, metody relaksacyjne dziecku nie pomogą… JS: Niestety, wniosą niewiele. Wbrew temu, co się często sądzi, dziecko wcale nie musi słyszeć kłótni między mamą a tatą, ono wyczuwa panujące między nimi napięcie, obecne także w niewerbalnej komunikacji. I to wymaga zmiany. Na szczęście rodzice są coraz bardziej świadomi tego, że zachowanie dziecka może być wyrazem i efektem tego, co się dzieje w rodzinie. OCL: A czy przydatny jest system kar i nagród? Np. obiecanie dziecku czegoś, na czym mu zależy, jako nagrody za nieobgryzanie paznokci? JS: To także metoda behawioralna - niektórzy psychologowie je zalecają. Ja jestem sceptyczna, zwłaszcza że trafiają do mnie rodzice, którzy wypróbowali te metody, ale na dłuższą metę okazały się one nieskuteczne. Można spróbować je stosować w sytuacji, gdy nawyk obgryzania paznokci został utrwalony, choć źródło napięcia wygasło. Np. maluch stresował się przyjściem na świat rodzeństwa, potem sytuacja się unormowała, ale nawyk pozostał: samo obgryzanie paznokci jest nagradzające (daje ulgę, przynosi przyjemność). Wtedy widziałabym zasadność włączenia metod behawioralnych, czyli łączenia tego nawyku z czymś nieprzyjemnym czy wzmacniania zachowań alternatywnych, czyli nagradzania za nieobgryzanie paznokci. Rozmawiała: Kinga Szafruga Jak należy postępować z małym dzieckiem, które obgryza paznokcie? Kto powinien zająć się takim dzieckiem – psychiatra dziecięcy, czy może psycholog? Obgryzanie paznokci to jedna z częściej występujących czynności nawykowych u dzieci. Najczęściej dotyczy dzieci w wieku szkolnym i nastolatków – szacuje się, że nawet 30% tej populacji obgryza paznokcie. Bardzo rzadko natomiast ten nawyk pojawia się u dzieci <3.–4. rż. Podobnie jak inne czynności nawykowe (takie jak masturbacja, ssanie kciuka, pociąganie się za włosy, dłubanie w nosie itp.), obgryzanie paznokci zwykle jest formą odreagowania stresu i napięcia nerwowego u dzieci, których potrzeby emocjonalne nie są odpowiednio zaspokajane. Inna przyczyna to nuda, a w przypadku młodszych dzieci nawyk obgryzania paznokci bywa „kontynuacją” nawyku ssania kciuka. Czynności nawykowe, w tym obgryzanie paznokci, mogą stanowić izolowany problem, albo towarzyszyć innym zaburzeniom psychicznym. Jeśli dziecko obgryza paznokcie, ale wydaje się, że problem nie jest utrwalony, oraz jeśli w zachowaniu i funkcjonowaniu dziecka nie zaobserwowano niepokojących zmian (jak np. problemy ze snem, utrata apetytu, zmiany nastroju, lęki, skargi somatyczne bez obiektywnej przyczyny), zwykle wystarcza porada psychologa dziecięcego. Poinstruuje on rodziców, jak pomóc dziecku w wyeliminowaniu tego niepożądanego nawyku. Utrwalone czynności nawykowe wymagają diagnozy stanu psychicznego dziecka i jego sytuacji rodzinnej oraz szkolnej i określenia, czy w domu, środowisku klasowym lub rówieśniczym nie dzieje się coś, co jest źródłem stresu. Trzeba pamiętać, że długotrwałe i/lub intensywne obgryzanie paznokci może doprowadzić do groźnych powikłań. Należą do nich uszkodzenia lub zanik płytki paznokciowej, zakażenia bakteryjne i grzybicze w obrębie palców, zakażenia jamy ustnej, uszkodzenia dziąseł lub szkliwa zębów, wady zgryzu, a w niektórych przypadkach zakażenia pasożytami przewodu pokarmowego. Obecność powikłań świadczy o znacznym nasileniu tego nawyku, co z kolei wskazuje na ewidentne trudności emocjonalne dziecka i stanowi wskazanie do konsultacji psychiatrycznej. Konsultacja psychiatry dziecięcego jest wskazana również wtedy, gdy oprócz obgryzania paznokci obserwuje się inne niepokojące objawy psychopatologiczne lub zmiany w funkcjonowaniu dziecka. Obgryzanie paznokci może bowiem towarzyszyć innym zaburzeniom psychicznym, takim jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zaburzenia lękowe lub depresyjne, zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (tzw. nerwica natręctw) czy tiki. Warto pamiętać o podstawowych zasadach postępowania z dziećmi obgryzającymi paznokcie: Nie wolno karać, krytykować, straszyć ani ośmieszać dziecka – takie postępowanie w większości przypadków przyczynia się do nasilenia problemu. Jeśli zauważymy, że dziecko w danym momencie obgryza paznokcie, należy mu delikatnie i spokojnie zwrócić uwagę – bardzo prawdopodobne, że robi to bezwiednie – a następnie postarać się odwrócić jego uwagę od tej czynności lub zająć je czymś innym. W walce z czynnościami nawykowymi skuteczne i wskazane jest stosowanie pozytywnych wzmocnień, czyli chwalenie i nagradzanie dziecka, gdy nie podejmuje ono niekorzystnego zachowania. Warto spokojnie porozmawiać z dzieckiem i wyjaśnić mu, dlaczego obgryzanie paznokci jest szkodliwe ze względów estetycznych i zdrowotnych (ale nie straszyć!), a następnie zaproponować mu pomoc w walce z tym nawykiem i wspólne szukanie sposobów na wyeliminowanie problemu (można zasięgnąć porady psychologa). Zawsze należy się zastanowić, czy w życiu dziecka nie dzieje się coś, co powoduje u niego napięcie emocjonalne (konflikty w domu, trudności w szkole, zmiany w sytuacji rodzinnej, jak np. choroba bliskiej osoby czy narodziny młodszego rodzeństwa). W miarę możliwości trzeba wyeliminować te czynniki lub zapewnić dziecku odpowiednie wsparcie (tu również może pomóc psycholog dziecięcy).